Na milieu- en klimaatbewegingen vragen nu ook steeds vaker ‘gewone’ burgers om doortastende actie in de strijd tegen het klimaat. Beleidsmakers, bedrijfsleiders en andere grote spelers kunnen de roep om een omwenteling niet meer negeren.

Vzw 'de Rand' en het klimaat

Als iedereen zijn steentje moet bijdragen, is het misschien niet slecht om eerst in eigen boezem te kijken. Vzw ‘de Rand’ – de beheerder van zeven gemeenschapscentra rond Brussel en de uitgever van onze gemeenschapskrant – nam de voorbije jaren verscheidene maatregelen om haar ecologische voetafdruk te verkleinen. Ivan Bruggeman, coördinator
techniek, infrastructuur en preventie bij vzw ‘de Rand’, legt uit wat er al allemaal is gebeurd. ‘We zijn begonnen met de stookplaatsen van de Zandloper (in
Wemmel) en de Bosuil(in Jezus-Eik) te vernieuwen. In onze gemeenschapscentra wordt heel veel energie gebruikt om ze te verwarmen. Het gaat immers om grote gebouwen waar de hele dag lang volk over de vloer komt. Daarom willen we onze verwarmingssystemen automatiseren, in functie van het gebruik van de zalen en lokalen. Vorig jaar waren de Kam (in Wezembeek-Oppem) en de Moelie (in Linkebeek) aan de beurt. In de loop van 2019 is het aan de Lijsterbes (in Kraainem) en de Boesdaalhoeve (in Sint-Genesius-Rode). En het heeft resultaat, want voor de Bosuil hebben we al een vijfde minder verbruik kunnen noteren.’

‘Op de Moelie en de Lijsterbes worden dit jaar nog zonnepanelen geïnstalleerd. De Kam en de Boesdaalhoeve zijn gebouwen uit de 17e en 18e eeuw: beschermde monumenten die je niet zomaar mag verbouwen. Toch hebben we de goedkeuring gekregen om er zonnepanelen te plaatsen. Later volgen ook nog de Zandloper en de Bosuil.’

Win-win

De zes dienstwagens van de gemeenschapscentra worden de volgende twee jaar vervangen door elektrische voertuigen. Aan de Zandloper, de Kam, de Bosuil en  de Moelie komen laadpalen. Het hoeft evenwel niet allemaal spectaculair of superingrijpend te zijn. ‘Ledlampen, verlichting met aanwezigheidsdetectoren of thermische beglazing zijn een relatief beperkte investering, maar doen het verbruik aanzienlijk dalen. Met een lager verbruik en een lagere factuur als gevolg. Een win-winsituatie.’

Onder het motto ‘meten is weten’ werden energie- en watermeters geïnstalleerd. Zo wordt het verbruik precies bijgehouden, en kunnen de instellingen van onder andere de verwarming worden bijgesteld. Middelen die vrijkomen door lagere energiefacturen worden geïnvesteerd in nog meer duurzame maatregelen. ‘De Vlaamse overheid heeft doelstellingen vastgelegd voor 2020, 2030 en 2050. We moeten dus actie ondernemen, maar als organisatie hebben we ook een voorbeeldfunctie. Ik ben blij dat iedereen hier bereid is om werk te maken van eenenergiezuiniger patrimonium’, besluit Bruggeman.

Klimaatmobiel

Hoewel de perceptie leeft dat de industrie en transportsector de grote schuldigen zijn van de buitenissige CO2-uitstoot, is zo’n dertig procent van die CO2-emissie afkomstig van
particuliere woningen. Dat is niet min. Omdat alle beetjes echt helpen, is het belangrijk dat alle burgers hun woning zo energiezuinig mogelijk maken. Om hen daarbij te helpen, rijdt sinds vorig jaar de Klimaatmobiel van 3Wplus rond. Nog tot eind mei staat die in Overijse, nadat die eerder onder meer in Kraainem halt hield. ‘Alle inwoners kunnen er terecht voor gratis advies over duurzaam wonen’, vertelt Joris De Vos, projectmedewerker van de Klimaatmobiel. ‘Je kunt ook een energieaudit aanvragen. Daarbij screent een energiedeskundige je woning, om zo vast te stellen waar er energie – en dus ook geld – verloren gaat. Nadien krijg je een overzicht van alle mogelijke maatregelen, met de te verwachten kostprijs, terugverdientijd en CO2-besparing. Ook begeleiding bij het aanvragen of controleren van offertes is mogelijk.’

Al 2.000 inwoners van de Rand hebben een beroep gedaan op de Klimaatmobiel, de Kyotomobiel (in de Noordrand) en de Woon+bus (in Vilvoorde). Ruim 1.000 personen vroegen via een audit een volledige screening van hun woning aan. ‘De vragen van de mensen gaan heel breed. Het gaat over isolatie, zonnepanelen, premies … Een topic dat op dit moment extra aandacht krijgt, is de toekomstige regeling rond zonnepanelen, naar aanleiding van de komst van de slimme meters. Ook de Vlaamse Dakisolatienorm, die stelt dat alle Vlaamse daken van woningen geïsoleerd moeten zijn tegen 2020, komt vaak aan bod.’

Van infomoment tot zonnepaneel

Ook lokale besturen hebben een rol te spelen. Zelfs kleine gemeenten, in de schaduw van de grootstad, kunnen actie ondernemen. Van eerder symbolische gestes en sensibilisering tot ambitieuzere investeringen. Zo keurde de gemeenteraad van Linkebeek een motie goed waarbij de gemeente de federale overheid oproept tot een vooruitstrevender klimaatbeleid. Het ondertekenen van het Burgemeestersconvenant 2030 – wat Drogenbos, Kraainem, Sint-Genesius- Rode en Wezembeek-Oppem deden – gaat een stap verder. Via het convenant engageren gemeenten zich om de CO2-uitstoot te beperken met ten minste 40 %. Omdat ook burgers zelf heel wat kunnen doen, is het nodig dat ze geïnformeerd worden. Daarom organiseert de gemeente Sint-Genesius- Rode op zaterdag 4 mei The Green R(h)ode. Dat wordt een happening waar je alles te weten komt over afval verminderen, anders consumeren en duurzame mobiliteit.

De eerste stap naar een lagere  CO2- uitstoot is de inventarisatie. Dat in kaart brengen kan bijvoorbeeld door thermografische luchtfoto’s. Daarmee zie je waar er warmteverlies is en of de gebouwen voldoende geïsoleerd zijn. Onder meer van Kraainem en Wezembeek-Oppem werd zo’n foto genomen. In Wemmel besliste de gemeenteraad vorig jaar dan weer enkele gemeentelijke gebouwen uit te rusten met zonnepanelen. Ook het buitenschrijnwerk van de 174 appartementen aan Residentie Geurts werden vernieuwd met energievriendelijke beglazing.

Wim Troch